โจโฉเป็นบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์จีนในช่วงปลายราชวงศ์ฮั่นตะวันออกและยุคสามก๊ก มีชีวิตอยู่ในช่วงปี ค.ศ. 155 ถึง 220 มีชื่อรองว่า เมิ่งเต๋อ เป็นทั้งรัฐบุรุษ ขุนศึก และกวี เป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการวางรากฐานของรัฐวุยก๊ก ซึ่งเป็นหนึ่งในสามก๊ก
โจโฉเป็นผู้ที่มีความสามารถทั้งด้านการทหารและการเมืองการปกครอง ได้ชื่อว่าเป็นผู้มีคุณธรรม มีความสามารถในการนำทัพ และมีความเฉลียวฉลาดในการวางแผน ในวัยหนุ่ม โจโฉรับราชการเป็นทหารในตำแหน่งนายทหารรักษาการณ์ประตูเมืองหลวง ต่อมาได้เลื่อนตำแหน่งเป็นขุนนาง แต่ด้วยความทะเยอทะยาน โจโฉจึงได้รวบรวมผู้คนตั้งตัวเป็นกองทัพ และเข้าร่วมกับกลุ่มพันธมิตรขุนศึกที่ต่อต้านทรราชตั๋งโต๊ะ
หลังจากตั๋งโต๊ะถูกกำจัด โจโฉได้ใช้ความสามารถของตนเองรวบรวมอำนาจและขยายอิทธิพล จนกลายเป็นขุนศึกที่แข็งแกร่งที่สุดในภาคเหนือของจีน โจโฉได้นำทัพต่อสู้กับขุนศึกต่างๆ และรวบรวมแผ่นดินทางเหนือให้เป็นปึกแผ่นได้สำเร็จ จากนั้นได้ตั้งตนเป็นวุยก๋ง และต่อมาได้เลื่อนเป็นวุยอ๋อง
โจโฉถึงแก่กรรมในปี ค.ศ. 220 ขณะมีอายุได้ 65 ปี แม้ว่าโจโฉจะมีชื่อเสียงในด้านความโหดเหี้ยม แต่ก็ได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้มีคุณธรรม มีความสามารถ และเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการรวมประเทศจีนให้เป็นปึกแผ่นอีกครั้ง
นอกจากความสามารถทางด้านการเมืองและการทหารแล้ว โจโฉยังเป็นกวีที่มีชื่อเสียงอีกด้วย มีผลงานบทกวีที่แสดงถึงความกล้าหาญ ความทะเยอทะยาน และความรักชาติ
โจโฉเป็นบุคคลที่มีความซับซ้อน มีทั้งข้อดีและข้อเสีย แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็นบุคคลสำคัญที่มีอิทธิพลอย่างมากต่อประวัติศาสตร์จีน
แม้ว่าโจโฉจะมีบทบาทสำคัญในการวางรากฐานของรัฐวุยก๊ก แต่เขาไม่เคยขึ้นเป็นฮ่องเต้ โจโฉดำรงตำแหน่งสำคัญต่างๆ ในราชสำนักฮั่น เช่น อัครมหาเสนาบดี และได้รับการแต่งตั้งเป็นวุยก๋ง และวุยอ๋อง แต่ก็ยังคงอยู่ใต้การปกครองของฮ่องเต้แห่งราชวงศ์ฮั่น
หลังจากโจโฉเสียชีวิต โจผีบุตรชายของเขาได้สถาปนาตนเองขึ้นเป็นฮ่องเต้แห่งวุยก๊ก ซึ่งเป็นการสิ้นสุดของราชวงศ์ฮั่น และเริ่มต้นยุคสามก๊กอย่างเป็นทางการ
สรุปได้ว่า โจโฉมีบทบาทสำคัญในการก่อตั้งรัฐวุยก๊ก แต่ไม่ได้เป็นฮ่องเต้
โจโฉเกิดเมื่อปี ค.ศ. 155 ที่เมืองป๋อโจว มณฑลอันฮุยในปัจจุบัน มีชื่อรองว่า เมิ่งเต๋อ เป็นบุตรของโจโก๋ ซึ่งเป็นขุนนางในราชสำนักฮั่นตะวันออก
ชาติกำเนิดและวงศ์ตระกูล
- บิดา: โจโก๋ เป็นขุนนางที่มีเชื้อสายขุนนาง แต่ประวัติของตระกูลโจก่อนหน้านั้นไม่ได้มีการบันทึกไว้มากนัก
- มารดา: เป็นสามัญชน ทำให้ชาติกำเนิดของโจโฉมีสองมุมมอง บ้างว่าเป็นเชื้อสายขุนนาง และอีกมุมมองว่าเป็นคนสามัญชน
- บรรพบุรุษ: มีการกล่าวถึงโจโก๋ว่าเป็นบุตรบุญธรรมของขันทีชื่อ โจ Teng ทำให้มีข้อถกเถียงเกี่ยวกับชาติกำเนิดที่แท้จริงของโจโฉ