หลักสุจริต (Utmost Good Faith) เป็นหลักกฎหมายทั่วไปที่นำมาปรับใช้กับธุรกิจประกันชีวิต ซึ่งมีสาระสำคัญคือ คู่สัญญาประกันชีวิตทั้งสองฝ่าย (ผู้เอาประกันชีวิตและบริษัทประกันชีวิต) จะต้องเปิดเผยข้อเท็จจริงที่เกี่ยวข้องกับการทำประกันชีวิตต่อกันด้วยความซื่อสัตย์สุจริต โดยไม่มีการปิดบังหรือบิดเบือนข้อเท็จจริง
ความสำคัญของหลักสุจริต
- ความเป็นธรรม: หลักสุจริตช่วยสร้างความเป็นธรรมในการทำสัญญาประกันชีวิต เนื่องจากข้อมูลที่ถูกต้องและครบถ้วนจะช่วยให้ทั้งสองฝ่ายเข้าใจความเสี่ยงและผลประโยชน์ที่เกี่ยวข้องได้อย่างถูกต้อง
- ความน่าเชื่อถือ: การปฏิบัติตามหลักสุจริตจะช่วยสร้างความน่าเชื่อถือและความไว้วางใจระหว่างคู่สัญญา ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญสำหรับธุรกิจประกันชีวิต
- การป้องกันการฉ้อโกง: หลักสุจริตช่วยป้องกันการฉ้อโกงในธุรกิจประกันชีวิต เนื่องจากคู่สัญญาจะไม่สามารถบิดเบือนข้อเท็จจริงเพื่อหวังผลประโยชน์ที่ไม่ชอบธรรม
หน้าที่ของผู้เอาประกันภัยตามหลักสุจริต
- เปิดเผยข้อเท็จจริง: ผู้เอาประกันชีวิตมีหน้าที่ต้องเปิดเผยข้อเท็จจริงที่สำคัญและเกี่ยวข้องกับการทำประกันชีวิต เช่น ข้อมูลสุขภาพ ประวัติการเคลมประกันชีวิต หรือรายละเอียดเกี่ยวกับทรัพย์สินที่เอาประกันชีวิต
- ตอบคำถามอย่างถูกต้อง: ผู้เอาประกันชีวิตต้องตอบคำถามในใบคำขอเอาประกันชีวิตหรือเอกสารอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องอย่างถูกต้องและครบถ้วน
- แจ้งการเปลี่ยนแปลง: ผู้เอาประกันชีวิตต้องแจ้งให้บริษัทประกันชีวิตทราบถึงการเปลี่ยนแปลงที่อาจมีผลต่อความเสี่ยงในการประกันชีวิต เช่น การเปลี่ยนแปลงที่อยู่ การเปลี่ยนแปลงลักษณะการใช้งานทรัพย์สิน หรือการเปลี่ยนแปลงสุขภาพ
ผลของการไม่ปฏิบัติตามหลักสุจริต
หากคู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งไม่ปฏิบัติตามหลักสุจริต เช่น การปิดบังข้อเท็จจริง หรือการให้ข้อมูลเท็จ คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่งอาจมีสิทธิบอกเลิกสัญญาประกันชีวิต หรือเรียกร้องค่าเสียหายได้
หลักสุจริตกับสัญญาประกันชีวิต
หลักสุจริตเป็นหลักพื้นฐานสำคัญของสัญญาประกันชีวิต ซึ่งกำหนดให้คู่สัญญาต้องกระทำการโดยสุจริตใจต่อกัน การไม่ปฏิบัติตามหลักสุจริตอาจมีผลกระทบต่อความสมบูรณ์ของสัญญาประกันชีวิตและการเรียกร้องค่าสินไหมทดแทน
การเปิดเผยข้อความจริง ผู้เอาประกันภัยมีหน้าที่เปิดเผยข้อความจริง โดยจะต้องเปิดเผยในข้อความจริงที่ตนรู้หรือควรรู้ข้อความจริงนั้น นอกจากนั้นยังต้องเปิดเผยข้อความจริงที่เป็นสาระสำคัญต่อการพิจารณารับประกันชีวิต
การไม่แถลงข้อความเท็จ ขณะทำสัญญาประกันภัย ผู้เอาประกันภัยต้องกรอกข้อมูลลงในใบคำขอเอาประกันภัย เพื่อให้ผู้รับประกันภัยพิจารณารับประกันชีวิต ข้อมูลนั้นต้องไม่มีลักษณะข้อความที่แตกต่างจากข้อความจริงอย่างมาก ข้อความที่ทำให้ผู้รับประกันภัยเข้าใจคลาดเคลื่อนและเข้าทำ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นความไม่รู้ของผู้เอาประกันภัยไม่ใช่การปกปิดข้อความจริงหรือแถลงเท็จ
การแจ้งอายุน้อยกว่าความจริง แต่ยังอยู่ในพิกัดอัตราที่รับประกันภัยได้ ผู้เอาประกันภัยจะได้รับจำนวนเงินเอาประกันภัยรวมทั้งผลประโยชน์ต่าง ๆ ลดลงตามส่วน การแจ้งอายุมากกว่าความจริงแต่อายุจริงยังอยู่ในพิกัด ทำให้ผู้เอาประกันภัยต้องชำระเบี้ยประกันชีวิตสูงกว่าอัตราที่กำหนดไว้ ผู้รับประกันภัยจะคืนเบี้ยประกันชีวิต หากแจ้งแล้วมีผลต่อนัยสำคัญมาก ๆ ผู้รับประกันมีสิทธิบอกเลิกสัญญา